Waarom mannen vallen op grote wielen

Toen de geliefde Amerikaanse president het hoogste ambt in zijn land had aanvaard, dacht ik dat het alleen om nieuws ging: de werkelijkheid omdopen tot fake ofwel nep, en fake omdopen tot de werkelijkheid. Bijzonder. Ik dacht nog dat het gauw zou overgaan, zodra de werkelijkheid onomstotelijk aan het licht kwam. Maar dat had ik mis. Als de kwantificeerbare en verifieerbare feiten  niet overeenstemmen met wat een machtige politicus in zijn hoofd heeft, dan worden de feiten omgedoopt tot nep en vice versa.

Politici die niet uitblinken in liefde voor de democratie schilderen een fantasiewereld waarin zij zelf het stralend middelpunt zijn. En wie de nuchtere werkelijkheid erbij haalt, wordt uitgescholden voor leugenaar. Of belandt als vijand van de natie in de gevangenis. Voor politici is dat niet nieuw, maar zo gortig als het de laatste jaren is geworden, herinner ik het mij niet. De Verenigde Staten is niet het enige lichtend voorbeeld; wat dacht je van Brazilië, Turkije en Rusland?

Fake in het bedrijfsleven

Zou dat in het bedrijfsleven ook zo zijn? Nou, het komt wel voor. Zoals bij de veelbelovende start-up WeWork met CEO Adam Neumann. Hij wilde graag de eerste man worden die een biljoen dollar waard zou zijn. Beetje vreemde wens, trouwens. Maar goed, zijn overtuigende fakeverhalen, waarmee zelfs de Japanse techinvesteerder “Softbank” werd omgepraat, gingen best een tijdje mee.  En hij had een hoger doel: het bewustzijn van de wereld verhogen. Hm, denk ik dan, wat is dat precies? Dat dachten de investeerders tenslotte ook, toen het op een beursgang aankwam. Als je naar de beurs wilt, moet je met de billen bloot. Gewoon met feiten en cijfers. Dan valt fake door de mand. En zo kwam alles uit. Tientallen miljarden verdwenen in de lucht. Maar ja, het was alleen maar lucht.

Ook dit is geen exclusief Amerikaans verschijnsel, Duitsers weten er ook raad mee. U hebt vast wel eens van het geliefde DAX-fonds Wirecard gehoord, een betaalbedrijf. Inmiddels failliet. Net als WeWork was dit een start-up die met fakeverhalen de hemel in werd geprezen. Ook daar was een megagroot investeringsfonds een belangrijke partij. Intussen is Wirecard omgevallen, en een paar miljard zoek. In het bedrijfsleven bestaat het dus ook, maar het voordeel hier is dat de waarheid tenslotte aan het licht komt en de fake verdampt. Punt voor het bedrijfsleven.

Verzinnen organisatieadviseurs ook onzin?

En hoe zit dat in ons managementadvies vak? Verzinnen wij ook voortdurend illusies die ons goed uitkomen, maar waarvan de klanten na hoge rekeningen vaststellen dat ze lucht hebben gekocht? Vast wel. Ik heb er een paar van nabij meegemaakt, en daar kom ik graag bij een andere gelegenheid op terug. Ik ben benieuwd naar jullie voorbeelden. Vergeet niet de overvloed van adembenemende sprekers die ons uitleggen waar de sleutel voor succes ligt. En die met een warm applaus worden bedankt, waarna je bij god niet meer weet waar het over ging. Maar goed, het was toch leuk, en de schade is beperkt.

Wie herinnert zich de Mitsubishi Carisma

Hoe staat het met het vak dat ik het beste ken, marketing en het sturen van commerciële processen? Laat ik het zo zeggen, ik word er niet altijd vrolijk van. Maar dat kan aan mij liggen. Voorkeur en fantasie van marketeers krijgen nogal eens de overhand op wat de klant simpelweg wil. Of zouden de klanten die fantasieën overnemen? Niet altijd. Herinner je je de Mitsubishi Carisma? Hij werd bij Nedcar gebouwd samen met de Volvo S40 en V40, en was  door Mitsubishi ontwikkeld. Niet dat er iets op de auto was aan te merken, maar wat deze huis-tuin-en-keuken auto in elk geval ontbeerde was charisma. Noem hem dan ook niet zo, denk ik dan. Je hoort foute grappen voor je bent ingestapt. Ok, Fiat Croma was erger. Laatst draaide een camper wat onhandig voor mij de A28 op; ideaal voertuig voor gepensioneerden om in alle rust en comfort van het leven te genieten. Niks mis mee, maar om daar in grote letters SPORT achterop te zetten? Soms schiet ik per ongeluk in de lach.

Mannen vallen op grote wielen

Inmiddels vermoed ik dat fantasieën van klanten over auto’s de overhand krijgen op de marketeers. Dat is overigens hun vak. Zo vallen mannen op grote wielen, en dus worden halve tractormaten aangeboden op een keurig SUVje: duur, hoger verbruik en minder comfortabel. Ik val op wat anders, maar dit terzijde. De S van suv staat trouwens voor Sport – je wilt toch niet voor sul worden aangezien – en Kia voegt er ‘Sportage’ aan toe, om ieder misverstand uit te sluiten. Een keurige Corolla stationwagen zag ik laatst rijden met GRR Sport op de achterkant. En wat de klant bij uitstek opwindt: nepuitlaten. Vierkante of rechthoekige stukken chroom op de plek waar normaal de uitlaat zit. Een links en een rechts, beide nep.

Zo wordt fake werkelijkheid, bedenk ik onder de douche. Terwijl ik een flacon shampoo pak, check ik even of het niet de conditioner is. Want ik vergis me hier wel eens in. Nu zie ik pas waarom: op beide staat met grote letters: SPORT. Fake heeft de overhand gekregen, maar bij marketing doet het weinig schade. Hooguit smeer ik mijn hoofd in met conditioner als ik shampoo had bedoeld.

Lees hier de originele column van Paul Postma op Managementsite.nl